شرح انتقادی حسّیات استعلایی از کتاب نقد عقل محض (مباحث مکان و زمان) [بررسی انتقادی و تطبیقی فلسفۀ نظری کانت 2]

دربارۀ کتاب

«بررسی انتقادی و تطبیقی فلسفه نظری کانت» مجموعه‌ای شش‌جلدی است که با هدف شرح دقیق، جامع و انتقادی کتاب نقد عقل محض کانت، که مهم‌ترین منبع ارائۀ فلسفۀ نظری کانت است، طراحی شده است. سه جلد نخستین این اثر به نقادی مبادی تصوری و تصدیقی فلسفه نظری کانت اختصاص دارد و در سه جلد بعدی ــ‌ در صورت توفیق به نگارش آن ــ به شرح و نقد مسائل متفرع بر آن مبادی مانند خدا،‌ نفس و اختیار پرداخته خواهد شد.
از این مجموعه تا کنون دو جلد آن منتشر شده است:
جلد اول به بررسی پاره‌ای مبادی تصوری و نیز شرح و تبیین پرسش بنیادین فلسفه نقّادی یعنی ماهیت و امکان قضایای ترکیبی پیشینی پرداخته است و در آن پاسخ ابداعی و ابتکاری فلسفه اسلامی به پرسش کانتی بر اساس دیدگاه فیلسوف بزرگ اسلامی ابن‌سینا برای نخستین‌بار ارائه و بازسازی شده است.
جلد دوم این شرح تطبیقی، یعنی کتاب حاضر به ارائۀ بخش «حسیّات استعلایی» (Transcendental Aes‌thetic) از کتاب نقد عقل محض، اختصاص یافته است و در ضمن آن به‌نحو مستوفیٰ و تطبیقی، چه به‌صورت درون‌متنی و چه با ارائه و نقد دیدگاه‌های مهم‌ترین مفسّران غربی کانت و نیز به همراه نقد و بررسی تطبیقی با آموزه‌های فلسفۀ اسلامی به بررسی آرای گوناگون در این باب می‌پردازد.
مسئلۀ زمان و مکان در فلسفۀ کانت برخلاف دیگر فلسفه‌ها، صرفاً پاسخ به یک مسئلۀ فلسفی نیست بلکه متضمن تغییر نگاه به کلّ پرسش فلسفی و ایجاد یک انقلاب در کل نگرش بشری نسبت به علوم انسانی، شبیه تغییر محوری کوپرنیکی در علم هیئت و نجوم می‌باشد.
به این ترتیب مسئلۀ زمان و مکان در فلسفۀ کانت یکی از دو رکن ایدئالیسم استعلایی او محسوب می‌شود و تعیین‌کنندۀ کلّ جهت‌گیری‌های بعدی مباحث کانت در سراسر نظام فکری او محسوب می‌شود.
جلد سوم این اثر، عهده‌دار مباحث کتاب تحلیل یا قوه فاهمه به‌عنوان رکن دوم ایدئالیسم استعلایی کانت است که در مهم‌ترین قسمت خود به بحث استنتاج استعلایی می‌پردازد. نگارنده مباحث مزبور را بارها در ضمن درس‌های دانشگاهی خود به بحث گذاشته است و به خواست خدا در آینده نه‌چندان دور برای انتشار تدوین خواهد شد.