اخبار مکه

اخبار مكه از نخستین آثار برجای‌مانده در تاریخ عمومی مكه و كعبه از قرن سوم هجری و منبع اصلی همۀ نویسندگان و مورخانی است كه دربارۀ حجاز، به‌خصوص شهر مكه، كتاب و رساله‌ای نوشته‌اند. این كتاب نوشتۀ ابوالولید محمدبن عبدالله‌بن احمد ازرقی مكی، محدث و مورخ، است.
بخش‌های مهمی از این كتاب به ذكر خصوصیات و تغییرات مكه و كعبه و اجزای آن اختصاص یافته است. كتاب با روایاتی دربارۀ كعبه یا بنای آن پیش از خلق حضرت آدم و روایاتی دربارۀ ساختمان بعدی آن به‌دست حضرت آدم آغاز شده و با ذكر تغییرات یا تجدید بناهایی كه، برطبق روایات، از آن به بعد به‌دست فرزندان آدم تا حضرت ابراهیم صورت گرفته ادامه یافته است. همچنین تمام اخبار مرتبط با مکه را از این زمان تا زمان نگارش کتاب ثبت کرده است. توصیف پوشش كعبه، كلیدهای آن، نام‌های كعبه، اندازه‌ها، ستون‌ها، دروازه‌های مسجدالحرام، طاق‌ها و كنگره‌ها و رواق‌ها و دیوارها، الواح و كتیبه‌ها، سنگ‌فرش داخلی و بیرونی كعبه، روایات مربوط به حجرالاسود، نماز و طواف در كعبه و فضایل مسجدالحرام از مطالب دیگر فصول كتاب است.
همان‌طور كه اشاره شد، این كتاب مهم‌ترین منبع نویسندگان بعدی دربارۀ مكه و كعبه بوده است و به‌سبب اهمیتش، حاشیه‌ها، شرح‌ها، تكمله‌ها و تلخیص‌های متعددی بر آن نوشته شده است. در كتاب اخبار مكه اطلاعات بسیاری نهفته است كه جوینده در كتاب دیگری نمی‌یابد و در واقع از نخستین مصادر گران‌بهایی است كه هیچ طالب علمی از آن بی‌نیاز نیست.