سیر استکمالی نفس انسان در قوس صعود

دربارۀ کتاب

چون مشیّت الهی و قضای ربّانی به ایجاد عالم تعلّق گرفت، فیّاض علی‌الاطلاق، دایره وجود عالم امکان را به‌صورت دو قوس نزول و صعود تحقّق بخشید.
… اگر صعودی پس از نزول موجودات نمی‌بود، وجود انزل مراتب هستی ـ یعنی مادّه اولی که اوّلین نقطۀ آغاز سیر استکمالی موجودات است ـ در قوّه می‌ماند و در نتیجه هیچ‌یک از موجودات به فعلیّت نمی‌رسیدند. حال آنکه انقطاع فیض و صدور لغو و عبث از مبدأ حکیمی که دائم‌الفیض و دائم‌الفضل است محال و ممتنع است.
… و امّا انسان، و در محدوده وجودی انسان، است که حرکت استکمالی از مرتبۀ صرف‌القوّه به تامّ‌الفعلیّه ـ یعنی نیل به مقام انسان کامل و مقام «او أدنی» و … ـ میسّر می‌گردد.